2024 Nobel Ekonomi Ödülü, Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson'a ulusların refah seviyelerine ulaşma süreçleri üzerine yaptıkları çalışmalarından dolayı verildi.

2024 NOBEL EKONOMİ ÖDÜLÜNÜ DARON ACEMOĞLU KAZANDI

Üç ekonomist, farklı coğrafi ve ekonomik koşullara sahip ülkeleri karşılaştırarak, ulusların zenginleşmesinde kurumların yapısının belirleyici rol oynadığını ortaya koydu. Çalışmaları, özellikle toplumların kalkınmasında güçlü ve kapsayıcı kurumların önemini vurguladı. 

Ödülle ilgili açıklama yapan İsveç Kraliyet Bilimleri Akademisi Ekonomi Komitesi Başkanı Jakob Svensson, “Günümüzün en büyük sorunlarından biri, ülkeler arasındaki gelir eşitsizliğini azaltmaktır. Acemoğlu, Johnson ve Robinson’un araştırmaları, ulusların neden kalkındığını veya başarısız olduğunu daha net anlamamızı sağlıyor” dedi.

Nobel Komitesi'nin resmi açıklamasında, "Zayıf hukukun üstünlüğüne sahip ve vatandaşlarına kötü muamele eden kurumlar, büyüme veya olumlu değişim yaratamaz. Ödül kazananların çalışmaları, bunun sebeplerini açıklığa kavuşturuyor" ifadelerine yer verildi.

Üçlü, ülkeler arasındaki zenginlik farklarını açıklamak için coğrafya ve ekonomi temelli kıyaslamalar yaparak, güçlü ve kapsayıcı kurumların refahın anahtarı olduğunu ortaya koydu. Çalışmaları, ulusal kalkınma süreçlerinde kurumların rolünü daha iyi anlamamızı sağladı.

Akademi adına konuşan Jakob Svensson, “Günümüz dünyasında gelir farklılıklarını gidermek büyük bir mücadele. Acemoğlu, Johnson ve Robinson’un çığır açan çalışmaları sayesinde, ülkelerin neden başarılı ya da başarısız olduklarını daha iyi kavrıyoruz” şeklinde konuştu.

Nobel Komitesi açıklamasında, “Toplumların hukuk düzeninin zayıf olması ve kötü yönetilen kurumlar, sürdürülebilir kalkınma ve büyüme getirmez. Bu üç ekonomistin araştırmaları, kurumların önemini daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor” denildi.

Acemoğlu, Orhan Pamuk (2006 - Edebiyat) ve Aziz Sancar'ın (2015 - Kimya) ardından Türkiye'ye Nobel ödülü kazandıran üçüncü kişi oldu.

DARON ACEMOĞLU KİMDİR?

Kamer Daron Acemoğlu (d. 3 Eylül 1967, İstanbul) Ermeni kökenli Türk-Amerikalı bir ekonomisttir. Siyasal ekonomi, ekonomik kalkınma, gelir eşitsizliği, ekonomik büyüme ve çalışma ekonomisi gibi alanlarda önemli çalışmaları bulunmaktadır. 1993 yılından beri Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) profesör olarak görev yapmaktadır.

Acemoğlu, siyaset bilimci James A. Robinson ile birlikte yazdığı "Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri" (2006) ve "Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri" (2012) adlı eserleriyle tanınır. Bu kitaplarda, ulusların refah düzeyinin coğrafi ya da kültürel etkenlerden çok, sahip oldukları siyasi ve ekonomik kurumlara bağlı olduğunu savunmuştur. Acemoğlu, dünya genelinde en çok alıntı yapılan ekonomistler arasında yer almaktadır.

2024 yılında, Simon Johnson ve James A. Robinson ile birlikte, "kurumların oluşumu ve refaha etkileri" üzerine yaptığı araştırmalar nedeniyle Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülmüştür. Bu ödülle, Acemoğlu Türkiye'den Nobel alan üçüncü kişi olmuştur.

İstanbul'da doğan Acemoğlu, Galatasaray Lisesi'nden mezun olmuş, lisans eğitimini İngiltere'deki York Üniversitesi'nde, yüksek lisans ve doktorasını ise Londra Ekonomi Okulu'nda tamamlamıştır. Ayrıca MIT'de "Enstitü Profesörü" unvanını alan Acemoğlu, çok sayıda ödül ve fahri doktora ile onurlandırılmıştır.

Kişisel hayatında, oyun ve optimizasyon teorisi üzerine çalışan Asuman Özdağlar ile evli olup, iki çocuk babasıdır.

NOBEL ÖDÜLÜ KAZANAN 3 TÜRK VATANDAŞI KİMDİR?

Nobel Ödülü kazanan 3 Türk vatandaşı:

• Daron Acemoğlu - Ekonomi, 2024
• Aziz Sancar - Kimya, 2015
• Orhan Pamuk - Edebiyat, 2006