ANTALYA ekonomisinin 2021 yılında Türkiye ortalamasının üzerinde bir performans kaydettiğini belirten Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Başkanı Davut Çetin, "Bu yılı beklentilerin üzerinde bir performansla tamamlıyoruz. Ekim ayından bu yana yaşadığımız döviz sarsıntısı olmasaydı ticaret, inşaat başta olmak üzere iç piyasada çok daha iyi bir noktada olurduk" dedi.

ATSO Genişletilmiş Meslek Komiteleri Toplantısı'nda, Türkiye ve dünya ekonomisindeki son gelişmelerin Antalya ekonomisine ve sektörlere yansımaları ve gelecek beklentileri konuşuldu. Toplantıda Dünya Gazetesi yazarları Hakan Güldağ ve Profesör Erhan Aslanoğlu da birer sunum yaparak, sektör temsilcilerinin sorularını yanıtladı.

Toplantının açılışında konuşan ATSO Başkanı Davut Çetin, "Bugünlerde ekonomiyi konuşmak kolay değil. Hiç görmediğimiz tedarik sorunları, mal sıkıntıları, fiyat artışlarıyla karşı karşıyayız" dedi.

"Dövizi artırdık, yerli mal döviz cinsinden ucuzlarsa ihracat ve turizm artar diyoruz" diyen ATSO Başkanı şunları söyledi;

"Eskiden un, şeker, et ve sütün dövize bağlı olmadığı zamanlarda bu olurdu. Şimdi ekmek, süt bile dövize bağlı. Ticaret sektöründe işini TL ile yapanlar zarar ettiler. Ürünü satan yerine koyamıyor. Vadeler uzadı, vadeli satışlara uygulanan faiz inmedi, tam tersine vade farkları rekor düzeye çıktı. İnşaat sektöründe konut kredi faizi indi, ama inşaat maliyetleri yüzünden inşaat sektörü canlanamıyor. Peki bu gerçekler ortadayken, Hükümet ve Merkez Bankası neden böyle yaptı, halen anlamış değiliz. Kurun ve enflasyonun artacağı biline biline bu noktaya neden geldik? Dövizi bilerek artırdıysak şimdi Merkez Bankası neden döviz satıp müdahale ediyor?"

YAPISAL VE KURUMSAL REFORMLAR GÜNDEMDEN ÇIKTI

Türkiye'de mikro işletme sayısı artarken küçük ve orta ölçekli şirket sayısının azaldığını belirten ATSO Başkanı Çetin, "Artık Türkiye'de orta direk nasıl eriyorsa reel sektörde de orta kesim eriyor. 2018'den bu yana yapısal ve kurumsal reformlar hepimizin gündeminden çıkmıştır. Oysa sistem düzelmedikçe, istikrar olmadıkça günlük sorunlar bitmiyor. Bu nedenle iş dünyasının öncelikli talebi yapısal reform olmalıdır. Ekonomide istikrar için hukuk devleti reformları yapılmalı, kurumlarda siyasetten bağımsız liyakat sistemine geçilmelidir" yorumunu yaptı.

LİMAN İŞLETMESİNDE YEREL YÖNETİMİN SÖZ HAKKI YOK

Yerel yönetim reformu yapılması gerektiğini ATSO Başkanı Davut Çetin şunları kaydetti;

"Antalya'da kıyı tahsislerini Bakanlık Ankara'dan yapıyor. Antalya'nın tanıtımı Ankara'dan yapılıyor. Havalimanımız ihaleye çıkıyor, 7 milyar Euro bütçeye gidiyor, bu gelirden şehir pay almıyor. Şimdi deniz limanı işletme süresinin uzatılması gündemde. Antalya deniz limanını Katarlı şirket 7 yıl için almıştı. Şimdi ek sözleşmeyle süre 49 yıla çıkıyor. Liman işletmesinde yerel yönetimin söz hakkı yok. Bu sistem özel tekel yaratmaktadır. Bu sadece Antalya'da değil, İstanbul'da, İzmir'de, Mersin'de de böyle. Mersin Odamız da orada limandaki uygulamalardan şikayetçi. Dolayısıyla bu konularda yerel yönetimlerin ve Odaların söz ve karar yetkisi olmalıdır. Bu alanlarda reformlar yapılırsa Türkiye ekonomisi bir günde istikrar kazanır. Döviz istikrar kazanır, güven ve heyecan gelir. O zaman Türk özel sektörü olarak üretimde, yatırımda, ihracatta yeni hikayeler yazarız."

PANDEMİDE 21 MİLYAR LİRALIK KAYIP

2020 yılı Mayıs-Haziran aylarında pandeminin etkileri konusunda akademisyenlere senaryo analizi yaptırdıklarını anlatan ATSO Başkanı Davut Çetin, turizmde sert daralma senaryosunu, tarımın ve sanayinin etkileneceğini, gelir kaybının yüzde 15 ile 22,4 arasında olacağını söylediğini hatırlattı. Sektör toplantılarında bu görüşüne katılınmadığını hatırlatan ATSO Başkanı Çetin, "Bunları dikkate alarak, iyimser senaryoya döndük, ama TUİK geçen hafta kendi verilerini paylaştı ve bizim kötü senaryomuzun gerçekleştiğini açıklamış oldu. TÜİK'e göre geçen yıl Antalya ekonomisinde küçülme cari fiyatla yüzde 14, reel olarak yüzde 24 olmuştur. Hizmetler dışında tarım, sanayi, inşaat sektörleri de küçülmüştür. Bizim çalışmada 20-29 milyar arasında bir kayıp olacağı tahmin edilmişti. TUİK 2019'a göre 21 milyar lira gelir kaybı olduğunu söylüyor, bu da bizim 1,5 yıl önce söylediğimizin doğruluğunu teyit etmiştir" dedi. Geçen yıl haziran ayında raporun bakanlığa sunulduğunu, pandemide seçici olunması gerektiğini ve Antalya'da kamu yatırımlarının hızlandırılması önerisinde bulunduklarını belirten ATSO Başkanı Davut Çetin, "Özel desteklerin de devreye girmesini söyledik. Bu yapılsaydı hem Antalya ekonomisi hem Türkiye ekonomisi daha iyi bir noktada olurdu" ifadesini kullandı.

BU YILI BEKLENTİLERİN ÜZERİNDE BİR PERFORMANSLA TAMAMLIYORUZ

Antalya ekonomisinin 2021 yılında Türkiye ortalamasının üzerinde bir performans kaydettiğini belirten Çetin şöyle konuştu:

"Turizmde Türkiye'deki artışı katlamış durumdayız. Antalya, Rusya pazarının katkısıyla Yunanistan, İspanya gibi bütün rakiplerden daha iyi bir gelişmeye imza atmıştır. İstihdamda pandemi döneminde yaklaşık yüzde 13 civarı bir kayıp olmuştu. Bu yıl pandemi öncesine göre yüzde 5, geçen yıla göre yüzde 17 civarında bir istihdam artışı sağladık. Turizmde 2019 istihdamına yaklaştık, ama henüz o düzeye gelemedik.

İhracatımız Türkiye'ye yakın oranda artmıştır, ancak tarım ihracatında artış yüzde 13, umarım bu sezon bunu artırabiliriz. Yatırım teşvik verisinde 2019 yılında 5,5 milyara çıkmıştık. Bu yıl 10 ayda 3 milyardayız ve geçen yılın da altındayız. Pandemi kayıpları turizmde ve sanayide yatırımları azalttı. Şu anda tarım sektörü teşvik belgelerinde yüzde 44 payla ilk sıradadır. Toptancı hal ortalama fiyatı yüzde 29 artmış görünüyor, fakat şimdi ürün bollaşınca fiyat artışı durmaya başladı. Her durumda girdi maliyetlerinin gerisindedir.

Kasım ayında konut satışımız geçen yıla göre yüzde 77 arttı. Millet dövizi konut için değerlendirdi, zaten parası olan ev, araba ne varsa alıyor. 11 ayda 56 bin konut satışı yapıldı. Bunun 15 bini ilk satış. Yabancılara konut satışı yüzde 51 artışla rekor kırdı, 11 ayda 10 bin 500 konut satışı yapıldı. Sonuç olarak bu yılı beklentilerin üzerinde bir performansla tamamlıyoruz. Ekim ayından bu yana yaşadığımız döviz sarsıntısı olmasaydı ticaret, inşaat başta olmak üzere iç piyasada çok daha iyi bir noktada olurduk."

2022 YILINDA TURİZMDE 2019'U YAKALAMAYI HEDEFLİYORUZ

Avrupa'da yapılan anketlerin Türkiye'ye ilginin yüksek olduğunu gösterdiğini belirten ATSO Başkanı Davut Çetin, "2022 yılında turizmde 2019'u yakalamayı hedefliyoruz. Covid-19 bitmedi, ama aşılarla birlikte etkisinin azalacağını ümit ediyoruz. Eğer enflasyon ve girdi maliyetleri artışı yavaşlarsa Türkiye'nin fiyat rekabet avantajı daha fazla turist çekecektir. Gerek turizmde gerekse diğer sektörlerde asıl mesele siyasi istikrar, piyasada istikrar, belirsizliğin azalması, girdi maliyetlerinde artışın yavaşlamasıdır. Her durumda Antalya'nın çıkışa devam edeceğine inanıyorum" dedi.

HÜKÜMET ÜCRET ARTIŞ YÜKÜNÜ PAYLAŞMALI

Konuşmasında komitelerin sektörel sorun ve taleplerine de değinen ATSO Başkanı Çetin sözlerini şöyle sürdürdü:

"Son 6 ayda komitelerimizin taleplerinde kredi konusu ve KDV indirimi ön sırada yer almıştır. Kayıtdışı çalışanlar sürekli olarak bir yakınma konusu olmaktadır. Özellikle hizmet sektöründe şirket kaydı olmayan, belgesi olmayan kişiler, işyerleri de piyasada vergisiz, sigortasız iş yapmaktadır. Medikal sektörün alacakları artık kangren gibi bir soruna dönüşmüştür. Son dönemde ise en büyük şikayet girdi maliyetleri artışıdır. Artık gündemimizde asgari ücret yükü de vardır. Biraz önce söyledim, mutlaka Hükümet ücret artış yükünü paylaşmalı, vergi ve prim oranlarında indirime gitmelidir."

ATSO Başkanı Çetin, enflasyon muhasebesine geçilmesini, ihalelerde döviz kur farkının telafi edilmesini, KDV alacaklarının mahsuplaşmasının yapılmasını talep ettiklerini hatırlattı.

E-TİCARET YAPAN İŞLETME SAYISI 11 BİNE ÇIKTI

ATSO olarak dijital dönüşüm çalışmaları ile ilgili bilgi veren Çetin, e-ticaret ve dijitalleşme konusunda çok sayıda eğitim, konferans düzenlediklerini söyledi. "Antalya'da e-ticaretin gelişmesine önemli katkı sağladık" diyen ATSO Başkanı Çetin, e-ticaret yapan işletme sayısının 2019'da 2 bin 400 olduğunu, geçen yıl 9 bin 400'e, bu yılda 11 bine ulaştığını belirtti, "E-ticaret yapan işletme sayısında şu anda beşinci şehiriz, nüfusa oranlarsak Bursa'yı da geçmiş durumdayız" dedi. Çetin, ATSO'nun "Çevreci Dönüşüm" ile ilgili de önemli çalışmalar yaptığını söyledi. ATSO Başkanı Çetin, Cumhuriyetin 100. Yılı Simge Eseri projesini çok önemsediklerini de vurguladı.

FOTOĞRAFLI